شرایط ارتباط با قرآن

قرآن تاجی بر سر اهل آن است. ارتباط با قرآن، موجب بیداری شب و منظم شدن امور زندگی است. البته ارتباط با قرآن، یک سرّی دارد و آن این است که با قرآن سلطنت و هیبتی هست که آن کتاب، انتظار ندارد کسی که با او ارتباط پیدا کرده است، کارهای زننده انجام دهد یا تحت تأثیر شیطان و قوای غضبیه و شهویه باشد. اگر کسی خواستزیاده‌روی یا تندروی کند، قرآن، سلطنت خودش را می‌‌‌‌‌‌گیرد؛ اما اگر یک پرده کوچکی از تجلّی قرآن بر کسی نمایان شود، خودش را در مقابل سلطانی مهیب می‌‌‌‌‌‌بیند که حق ندارد در حضور او، یک مقدار، این طرف و آن طرف‌‌‌‌‌‌تر نگاه کند.[۱]

درک قرآن، زمانی حاصل می‌‌‌‌‌‌شود که انسان از تشتت افکار، اشتغال‌های باطل و وهن در افکار و افعال، بیرون بیاید. این درک است که در قبر به صورت زیباترین فرد و مأنوس‌‌‌‌‌‌ترین فرد می‌‌‌‌‌‌آید. یکی از چیزهایی که اهل برزخ و قبر با آن سر و کار دارند، همین است.

[۱] . در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: فی قولِهِ تعالى‌‌‌‌‌‌: «الَّذِینَ آتَیْناهُمُ الْکِتابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ»: یُرَتِّلُونَ آیاتِهِ، ویَتَفَهَّمونَ مَعانِیَهُ، ویَعمَلُونَ بأحکامِهِ، ویَرجُونَ وَعدَهُ، ویَخشَونَ عَذابَهُ، ویَتَمَثَّلُونَ قصَصَهُ، ویَعتَبِرُونَ أمثالَهُ، ویَأتُونَ أوامِرَهُ، ویَجتَنِبونَ نَواهِیَهُ. ما هُو واللَّهِ بحِفظِ آیاتِهِ وسَردِ حُروفِهِ، وتِلاوَهِ سُوَرِهِ ودَرسِ أعشارِهِ وأخماسِهِ، حَفِظُوا حُروفَهُ وأضاعُوا حُدودَهُ، وإنّما هو تَدَبُّرُ آیاتِهِ، یقولُ اللَّهُ تعالى‌‌‌‌‌‌: «کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ».

حضرت امام صادق علیه السلام درباره آیه: «کسانى که به آنان کتاب دادیم، آن را تلاوت مى‌‌‌‌‌‌کنند آن گونه که حق تلاوت آن است» فرمودند: آیاتش را روشن و شمرده مى‌‌‌‌‌‌خوانند، سعى مى‌‌‌‌‌‌کنند معانى‌‌‌‌‌‌اش را بفهمند، احکام و فرامینش را به کار مى‌‌‌‌‌‌بندد، به وعده‌‌‌‌‌‌اش امیدوارند، از عذابش مى‌‌‌‌‌‌ترسند، از داستان‌هایش سرمشق مى‌‌‌‌‌‌گیرند، از مثل‌هایش‌‌‌‌‌‌ پند مى‌‌‌‌‌‌گیرند، امرهایش را به جا مى‌‌‌‌‌‌آورند و از نهى‌‌‌‌‌‌هایش دورى مى‌‌‌‌‌‌کنند. به خدا سوگند! حق تلاوت قرآن به حفظ آیات و پشت سر هم خواندن حروف و کلماتش و تلاوت سوره‌‌‌‌‌‌اى و مطالعه حواشى و هوامش آن، نیست. حروف و کلماتش را حفظ مى‌‌‌‌‌‌کردند و حدود و معانی‌اش را فروگذاشتند، بلکه به تدبّر و تأمل در آیات آن است؛ خداوند متعال مى‌‌‌‌‌‌فرماید: «کتابى است خجسته که سوى تو فرو فرستادیم، تا در آیات آن تدبّر کنند» (تنبیه الخواطر، ۲/ ۲۳۶).